English

07-Aug-2023 -- ТЭМДЭГЛЭЛ 2023 оны 08 дугаар сарын 06-наас 2023 оны 08 дугаар сарын 09-ний өдрүүдэд бид хоёр Дундговь, Дорноговь аймгийн нутгаар албан томилолтоор явж ажиллахаар энэ нутгийг зорихдоо дохиоллын системийн суурилуулалтын ажлынхаа хажуугаар Дорноговь аймгийн Мандах сумын нутагт орших N44 E108 газарзүйн солбицлын цэг дээр хүрэлцэн очих зорилго өвөртлөн өглөө 07:00 цагт Улаанбаатар хотоос хөдлөв.

10:30 цагийн орчим Говьсүмбэр аймгийн нутгаар дамжин Дундговь аймгийн Баянжаргалан сумыг зорив. Энэ бол бидний ажил гүйцэтгэх эхний газар байлаа. Суманд ирж суурилуулалтын ажил хийж дуусган үдээс хойш дараагийн сум руу хөдөллөө. Замдаа Дундговь аймгийн Өндөршил сумаар дайран гарахдаа тус сумын төвийн зургийг дрон ашиглан авав. Цааш хөдөлж сум руу явах замд “Азын хур” гэх нэртэй компанийн залуучууд контейнер ачсан машинаа шаварт суулгасантай таарлаа. Тэдэнтэй уулзан тэдний машиныг чирч гаргаж өгөхөөр болов. Тэдэн дээр Мандах сумын иргэн Н.Жамбалсүрэн гэх хүн туслахаар ирсэн байлаа. /Урьд нь сумын эмнэлэгийн тэрэг барьдаг жолооч байсан/ Миний бие Н.Жамбалсүрэн гуайтай танилцаж Мандах сумаас урагш байрлах Сүхийн булаг гэдэг газрын ойролцоо байрлах өөрсдийн очихоор товлосон газар руу замчлуулахаар тохиров. Жамбалсүрэн гуай Сүхийн булаг гэдгийг мэдэхгүй харин сумаас урагш байх Сухайн булаг гэдэг газрыг мэднэ, сумаас 40 гаруй км явна гээд байлаа. Шаварт суусан машиныг араас нь татаж хагас гаргав. Хагас гаргах болсон шалтгаан нь хэт хүчилж чирвэл машинаа эвдэх эрсдэлтэй тул учрыг ойлгуулж хэлж, цааш Мандах сум руу явж, орой сумын буудалд буудалласан.

Өглөө 07:30 цагт хоёулаа босож цайгаа чанаж уугаад Н.Жамбалсүрэн гуайтай утсаар ярьж уулзаад зорьсон газраа замчлуулан явлаа. Жамбалсүрэн гуай очих газрыг сумын төвөөс урагш байгаа гэж заагаад байлаа. Газрын зургаас харахад сумын төвөөс баруун урагш зүгт байж харагдаад байв. (тэр үед бид GPS-ээ асаагаагүй байв) Жамбалсүрэн гуайн машиныг (Prius) 10л бензинээр цэнэглээд тэрээр бидний урд гарч цэгийн зүг хөдлөв. GPS-ын заалт зүүн урагш болон зүүн тийш заагаад байсан учир замд түүнийг зогсоож, учрыг тайлбарлавал нилээн тойрч очдог гэж учирлав. Нилээн явсны эцэст нэгэн булаг шандтай гэзар очиж зогсоод, Сухайн булаг дээрээ ирлээ гэдэг байгаа. Энэ газар бидний очихоор төлөвлөсөн цэгээс даруй 40 орчим км зайтай байв. Нэгэнт буруу газар Сүхийн булагийг андуурч Сухайн булаг дээр иржээ. Жамбалсүрэн гуайн шатахуун товлосон цэг рүү очиход хүрэлцэхгүй тул түүнийг тэндээс буцааж, бид хоёр говийн бут сондуулт, замгүй газраар шинээр ашиглалтад орсон нүүрс тээврийн төмөр замын далангийн зүг хөдлөв. 15 орчим явсны эцэст төмөр замын бүтээн байгуулалтын үеэр зассан замд нийлэн төмөр замын далан болон цахилгааны шугам даган цэгийн зүг явсаар N44 E108 цэгт хамгийн ойрхон цэгээс зорьсон цэг рүүгээ салан явав. Энэ өдөр маш халуун +35°C давж байлаа. Буцах замаа тооцоолоход шатахуун хүрэлцэхгүй болсон тул эйр кондишноо унтраан цэгийн зүг тэмүүлсээр, говийн хатуу модлог бут, харганыг тойрч, зарим тойрох боломжгүйг нь машины дугуйгаар дайран гаталсаар зорьсон цэгийн ойролцоо ирэв. Бараг цэгтээ ирсэн тул машинаас бууж явганаар байршилаа ямар ч зөрүүгүй тогтоож шаардлагатай зургуудаа татуулаад Дорноговь аймгийн Хөвсгөл сумыг зорин хөдлөв. Говийн жинхэнэ бэлэг тэмдэг болсон амьтан Хулангаас өөр амьтан үзэгддэггүй, ойр орчим нэг ч айл, суурин газар байхгүй, жинхэнэ зэлүүд энэ газарт унаа тэрэг маань эвдрэх вий, ямар нэгэн саад учрах вий хэмээн дотроо эмзэглэж явсан бид зорьсон цэгтээ эсэн мэнд ирсэн тул сэтгэл маш өндөр байлаа. Зорьсон газраа ирж ажлаа бүтээсэн тул цааш Хөвсгөл сум руу явахад шатахуун хүрэхгүй байх магадлалтай учир хоёул ярилцаж, Хатанбулаг сумаар дайрч шатахуун авахаар болж төмөр зам дагуух шороон замыг дагаж явж байтал нэгэн шинээр баригдаж байгаа барилга ойрхон харагдсан тул тийш очвол “Түмэн айл” гэдэг уурхайн кемп байлаа. Тэднээс зам асуувал бүгд хотын хүмүүс бололтой зам заах хүн байсангүй. Азаар тэдний дунд байсан нэг жолоочоос 20л А92 бензин худалдан авч шууд Хөвсгөл сум хүрэхэд хангалттай нөөцтэй болов. Гэвч орон нутгийн олон салаа замтай болохоор зөвхөн GPS ашиглан явж очиж байлаа. Хөвсгөл орох замдаа хуучин буюу соц нийгмийн үед тарвас шийгуа тариалдаг байсан Цагаан цав гэдэг газраар дайрч гарсан. Энэ нь нилээд том талбай нутаг дэвсгэрийг хамарсан байх боловч одоо ашиглахаа больж зөвхөн эвдэрхий байшин барилга, хогийн цэг л үлдсэн байв. Хөвсгөл сум орох замд говь нутгийн амьтад болох хар сүүлт, хулан зэрэг амьтадтай тааралдаж байлаа. Хулан улаан номд бичигдэж цөөрсөн гэж хүмүүс ярьдаг боловч дархан цаазтай болгосоноор маш ихээр үржиж сүрэг сүргээрээ тааралдсан. Цөөхөн гэсэн эргэлзээг тайлсан. Хөвсгөл суманд очиж угсралтын ажлаа хийж дуусгаж орой 20:00 цагийн орчим Сайншанд сумыг зорьлоо. Шөнө 00 цагийн орчимд Дорноговь аймгийн Зүүн баян сумын Цэргийн ангийн гэх Аргалант-1 нэртэй буудалд буудаллаж хоноод Сайншанд руу явж суурилуулалтаа хийж дуусган Улаанбаатарын зүг буцав.

Бидний N44 E108 огтлолцлын цэгт очих багийн бүрэлдхүүнд миний бие болон “Тэргэл-тех” компанийн “Батцайз” хамгаалалтын төвийн менежер Л. Батхуяг хамт оролцлоо. Journal

English

07-Aug-2023 -- We left Ulaanbaatar at 7 AM in the morning with the purpose of reaching the conference point N44 E108 which lies on the land of Mandakh sum of Dornogovi province alongside our other main purpose which was an official assignment of alarm system installation in Dundgovi, Dornogovi province.

By 10:30 we passed through Govisumber province to reach Bayanjargalan sum of Dundgovi province. This was our first place to do our assigned work. After finishing our installation work by afternoon we headed out to our next sum. While we were passing through Undurshil sum of Dundgovi province we used our drones to take a picture of the main sum area. On our way to the next sum we came across some “Aziin Hur“ company's employee’s container-loaded truck stuck in mud. After some conversation with the employees we decided to help them. To help them N.Jambalsuren from the local sum came too. He used to be a driver of a hospital car in the sum. I met Mr. N. Jambalsuren and he agreed to guide us to the place we planned to go to, which is located south of Mandah sum called Sukhi Bulag. Mr. Jambalsuren didn't know what Sukh's Spring was, but he knew a place called Sukhai Spring, which is south of Soum, and said that it is more than 40 km away from Sukh. The car stuck in the mud was pulled out from behind. The reason for the semi release is that if you tow with too much force you risk damaging the car. Then we continued on our way to Mandakh sum and stayed at a night hotel.

At 07:30 in the morning, both of us got up, made tea, talked to Mr. N. Jambalsuren on the phone and drove to the destination after picking up N.Jambalsuren. Mr. Jambalsuren said that the destination was south of the center of sum. According to the map, it appeared to be south-west from the center of Sum. (at that time we did not turn on the GPS). We filled up Mr. Jambalsuren's car (Prius) with 10 liters of gasoline and he drove in front of us to our designated point. The GPS was pointing south-east and east, so we stopped him on the road and explained to him but he insisted that the route is a very circular path. It is said that after a long journey, he stopped at a place with a spring and it was the spring of Suhai. This place was immediately about 40 km away from our planned destination. It seemed that he mistakenly came to Sukhai spring instead of Sukh's spring. Since Jambalsuren's fuel was not enough to reach the goal point, he returned from there, and we set off through the thickets and roadless land towards the dam of the newly opened coal transportation railway. After about 15 minutes, we joined the road that was repaired during the construction of the railway, followed the railway embankment and the power line towards the point, and left the point closest to the point N44 E108 to the point of destination (N44 E108). It was a very hot day, exceeding +35°C. Since there was not enough fuel to make the return route, we turned off the air conditioner and continued towards the destination, bypassing the Gobi hardwoods and thorn bushes and crossing some hard to pass areas with the wheels of the car until we came close to the destination. Having almost arrived at the destination, we got out of the car on foot, to determine the location without any deviations, downloaded and took the necessary photos, and set off for Khuvsgul Sum, Dornogovi Province. In the land Gobi where no other animal other than Khulan is seen, no locals living in the area we were uneasy thinking of how if we ever came across an issue with our vehicle or with the route we would be in a difficult situation but we reached our safe destination with no casualties so we were relieved. There was a big possibility for our gasoline to not be able to get us to Khuvsgul sum so after discussing with my crewmate after finishing up our work we planned to pass by Khatanbulag sum to get gasoline. On our way to Khatanbulag sum by the dirt road beside the railway was a newly built building that seemed to be a camp called "Tumen Ail". When we asked for directions, there was no one to show us the directions that determined that they were in fact not locals. Luckily the driver who was with them provided us with 20 litres of A92 gasoline which made it possible for us to directly go to Khuvsgul sum. But since there are many local branch roads, we could only trust our GPS. On the way to Khuvsgul, we passed through a place called Tsagaan Tsav, where watermelons were grown in the old times. It used to be a very large area, but now it is no longer used, and only damaged buildings and garbage dumps remain. On the way to Khuvsgul Sum, we encountered animals from the Gobi region, such as black-tailed deer and Khulan. The Khulan was listed in the Red Book and people said that it had decreased, and even that it became a sanctuary which led to a growth of their species. Therefore we were able to encounter many of their herds. By 20:00 after finishing our installation assembly work done in Khuvsgul sum we headed for Sainshand sum. At 00:00 at night, we camped at the Argalant-1 military station in East Bayan Sum, Dornogovi Province, and went to Sainshand for installation and returned to Ulaanbaatar.

The composition of the team that went to the N44 E108 intersection is myself and "Tergel tech" company's "Battsaiz" security center's manager L.Batkhuyag.